گفتارهای عاشورایی (17)

مطلب هفدهم

تفسیر زیارت عاشورا (1)

مقامات سلوکی در زیارت عاشورا (1)

تحلیل علّی تکنولوژی

تحلیل علّی تکنولوژی

علیرضا شفاه

این مقاله در پی یافتن دریافت هایی درباره تکنولوژی از طریق تحلیل ابزار با توجه  به علل آن است. در طول این بررسی که بر تحلیل رابطه علت غایی و علت صوری  در ابزارهای تکنولوژیک به معنای امروزین آن متمرکز است تلاش می شود به  واسطه کشف حقایقی درباره نحوه محدودیت اختیار انسانی در تعامل با ابزارها  نتایج عملی این بررسی نیز ارایه شود. در این میان از راهی متفاوت با سنت معمول  در فلسفه تکنولوژی نشان داده خواهد شد که جهت داری ابزارهای تکنولوژیک به  چه معنا است. این مقاله می تواند زیرساختی برای بررسی مفهوم خود مختاری  تکنولوژی فراهم آورد.

* * *

   به علاوه، این تحلیل مسئله دیگری را نیز بیان می نماید و آن اینکه صورت که در هر ابزار حافظ و معطوف به غایت است، به آن ابزار جهتی ویژه می دهد. جهت ابزار در صورت خاصی که معطوف به غایت آن است، مقرر شده است. ابزاری که برای لذت یا خشونت ساخته شده، نمی تواند برای هر چیز دیگری به کار رود. با تلوزیون می توان فیلم نگاه کرد، با تلفن می توان مکالمات کوتاه انجام داد و با خودکار می توان نوشت. اما نکته مهم اینجا هست؛ کسی که صورت یک ابزار را به خوبی می شناسد، ممکن است بتواند آن را به همان صورتی که هست یا با تغییر ویژه، در غایات ممکنی به کار بگیرد که علت غایی ابزار نبوده است. کسانی که با چوب کبریت ماکت می سازند، کسانی که با لیوان هایی با مقادیر متفاوت آب و قاشقی که روی آن ها می زنند؛ موسیقی می نوازند و همه کاربردهای نامأنوس، اما موفق و در نتیجه خلاقانه مصادیقی از این مفهوم هستند.

معنای این سخن آن است که با شناخت صورت یک ابزار -که تسلط هر چه بیشتر در وجه شناختی بر ابزار را برای ما فراهم می کند- می توان جهت آن ابزار را تغییر داد. البته این تغییر در جهت ممکن است مستلزم تغییر در صورت اولیه ابزار باشد یا نباشد.

 

فن آوری در خدمت انسان یا انسان در خدمت فن آوری؟

فن آوری در خدمت انسان یا انسان در خدمت فن آوری؟

ریچارد‌هاینبرگ

چکیده

دراوایل قرن بیستم، ‌تولیدات کارخانه‌ها برای پاسخگویی تقاضای روزافزون مردمی که تا آن موقع بیشتر روستایی و در تولید مواد غذایی خویش خودکفا بودند، مثل قارچ سر بر آوردند.به خاطر همین تقاضای زیاد، تولید کنندگان شروع به تبلیغات وسیع و گسترده برای فروش محصولات خود کردند. کار تلویزیون، دمیدن بر آتش سیری ناپذیر انسان در راستای سیستم کاپیتالیستی مصرف گرایی بود. زنان هم دیگر نقش و کارکرد سابق را نداشتند. آنان هم مصرف کننده دائمی تولیدات و هم کارگران تولید کننده همان محصولات بودند. این گونه بود که محصول جانبی کاپیتالیسم یعنی فمنیسم، با از بین بردن نقش قدیمی و سنتی زنان و جایگزینی آن با مصرف گرایی،‌پا به عرصه وجود گذاشت.

تقریباً همه از این شکایت می‌کنند که وسایل و ابزارهای فن آوری جدید، تبدیل به وسایل اغواکننده‌ای شده‌اند که می‌شود به آنها لقب ساحره‌های مدرن داد. گویی برای انجام هرکاری، به آنها نیاز داریم. آنقدر زندگی را بر خود سخت گرفته ایم که انگار ما ‌ابزاری هستیم که در چنبره خیل عظیم ماشین‌های غیرقابل کنترل گرفتار آمده‌ایم. ما اولین آدم‌هایی نیستیم که این احساس را داریم. نقد فن آوری، تاریخی طولانی دارد. در انگلستان قرن19، «لادایت‌ها» (کارگران مخالف دستگاه‌های جدید صنعتی در قرن نوزدهم و مخالفان فن آوری به معنای عام ) اولین کسانی بودند که صدا و البته تیغ خود را بر روی تأثیرات انسان زدایانه مظاهر فن آوری بلند کردند. همانطور که صنعتی شدن از لامپ‌های برقی گذشته تا هواپیماهای جت و مسواک‌های برقی حاضر، دهه به دهه گسترش یافته است، شتاب بی روح و ماشینی آن، روح انسان های اندیشمند و متفکر را آزرده است. طی قرن گذشته تا به امروز، نویسندگان بی شماری از لویس مامفورد، ژاک الول، ‌ایوان ایلیچ، کرگ پاتریک سال، ‌استفان میلز،‌ کلیس گلندینینگ، ‌جری ماندر، ‌جان ژرژان، دریک یانسن و دیگران، تلاش کرده‌اند تا به نسل جدید بفهمانند، چطور و چرا ما توسط ماشین‌های خود به اسارت گرفته شده ایم و تفکرات خود را مثل برنامه روزانه خود به آنها سپرده ایم.

گفتارهای عاشورایی (16)

مطلب شانزدهم

تجلی رحمت الهی در رحم آل محمد (ص) و سپس، در رحم مؤمنین

گفتارهای عاشورایی (15)

مطلب پانزدهم

بلا کِشی سید الشهداء علیه السلام؛ منبع جوشش رحمت رحیمیه ی الهی

لزوم تولید علوم پشتیبان اسلامی برای بسط ایدئولوژی اسلامی در جهت ایجاد سبک زندگی اسلامی

هیچگاه دانش مدرن، تکنولوژی مدرن و هنر مدرن در خدمت فرهنگ اسلام و ایدئولوژی اسلامی برای ایجاد یک سبک زندگی اسلامی قرار نمی‌گیرند!

 

از منظر قرآن سبک زندگی در سه سطح ناظر به رفتار شخصی، زندگی جامعه و تکامل اجتماعی، مورد بررسی قرار می گیرد. سبک زندگی خرد به شیوه هایی گفته می‌شود که به حدود زندگی شخصی انسان‌ها مرتبط هستند. در واقع مجموعه آدابی هستند که فرد در ارتباط با دیگران، در رفتار شخصی و در ارتباط با خداوند متعال باید رعایت کند، این بحث را در دو سطح دیگر هم می‌توان مطرح کرد که گاهی مغفول عنه واقع می‌شوند.

  یکی از غفلت ها این است که همواره سبک زندگی را در حداقل ‌بیینیم و از بحث دوم آن که در مقیاس اجتماعی مطرح است، غافل باشیم. واحد مطالعه در این بخش جامعه است که از طریق دانش‌های اجتماعی پشتیبانی می‌شود نه علومی که واحد مطالعه آن فرد است.

 

گفتارهای عاشورایی (14)

مطلب چهاردهم

امام (ع)، رحمت واسعه و رحمت موصوله است

گفتارهای عاشورایی (13)

مطلب سیزدهم

خطرات ساده انگاری و ساده گرایی در نگاه به دین و تجدد

پیوند هستی شناسی و مسائل منطق در دانش «فلسفه منطق»

طرحی برای "فلسفه منطق"

پیوند هستی شناسی و مسائل منطق در دانش «فلسفه منطق»

حجت الاسلام محمـد متقیـان

 

در نگاه مختار، فلسفه منطق دانشی است که میان تأملات درجه دوم ناظر برعلم منطق با اصالت ها و مبدأهای هستی شناختی ارتباط برقرار می کند و اینگونه تحلیل می کند که چه نسبتی میان بنیان های هستی شناختی و اصالت های عام فلسفی با اصول حاکم بر مسائل علم منطق برقرار است؟

 

مقدمه 
در دوران کنونی طرحی با عنوان فلسفه منطق ذیل فلسفه های مضاف مطرح شده است که منشأ و خاستگاه آن مغرب زمین می باشد. این طرح با تعریف و تفسیری که در پی خواهد آمد، مدل مرسوم و غالب قرار گرفته است و اساتید و فضلای جامعه علمی کشور نیز همین طرح را بسط و توسعه می دهند. در این نوشتار در پی تشریح طرحی دیگر برخواهیم آمد که از منزلتی دیگر فلسفه منطق را شرح و بیان می کند. ایده جدید در برخی موارد با فلسفه منطق مرسوم اشتراک داشته و در برخی نقاط صدق واحدی پیدا می کنند، لیکن می توان این ایده را در برخی موارد مسیری جدا در فلسفه منطق برشمرد. برای شرح ایده خود ابتدا باید تعریف فلسفه منطق مرسوم را بیان نموده و سپس به شرح مقصود بپردازیم.