مطلب هفدهم

تفسیر زیارت عاشورا (1)

مقامات سلوکی در زیارت عاشورا (1)

مقدمه 

در زیارت شریف عاشورا معارف بلندی بیان شده که مقامات سلوکی و مسیر ما را در استفاده از عاشورا معین می کند. از جمله معارفی که در این زیارت نورانی ذکر شده، دعاهایی است که بی بدیل یا کم نظیر هستند. اگر انسان توجه به عاشورا پیدا کند و سالک با عاشورا شود، این خواسته های رفیع در او شکل می گیرد و این دعاها در او محقق می شود. 

ـ تعیین موضع از طریق سلام و لعن 

سلام هایی است که در زیارت عاشورا به وجود مقدس سیدالشهداء (ع) و اصحاب و اهل بیت ایشان داده می شود، اینها یک نوع دعاست. عظمت آنها و عبادت های آنها، موجب صلوات و دعاست. دعای دیگر، لعن بر دشمنان ایشان است. لعن یعنی دعایِ برای دوری رحمت خدای متعال از دشمنان. یعنی انسان تقاضا می کند: خدایا تو که ارحم الراحمینی و رحمتت واسعه است اینها را از آن رحمت خاصه و رحیمیه خودت دور کن. در واقع، جمال عبادت سیدالشهدا (ع) ما را به سلام دعوت می کند و زشتی کار دشمن هم ما را به لعن می کشاند؛ یعنی موضعمان نسبت به دو جبهه، مشخص می شود.

ـ لعن؛ مانع نفوذ امواج ظلمانی ائمه جور 

این لعن عبادت بزرگی است که ما را از سقوط و انحطاط و از خطر امواج فتنه که از دستگاه شیاطین جنّی و إنسی می آید، حفظ می کند. گویا مؤمن خودش یکی از قلّاع (قلعه ها) و سنگرهای اسلام است و شیاطین سعی می کنند این سنگر را با امواج ظلمانی خود فتح کنند. اگر قلب و فکر یک مؤمن را گرفتند، یکی از سنگر های مؤمن را گرفتند، و بستگی به ظرفیت مؤمنین دارد مثلا اگر یک مؤمنی را با درجه ی ایمانی بالایی که یک جمعیتی حول او شکل گرفته است را منحرف کنند، یک سنگر بزرگ را فتح کرده اند. ائمه جور سعی می کنند امواج ظلمانی اعمال خود را ساطع کنند مثلا اگر ظلمتی در عاشورا اتفاق افتاده سعی در انتشار امواج تاریک آن می کنند تا همه را با خودشان شریک کنند و اگر هم کسی به آنها پیوند برخورد ملعنت ها و شیطنت های آنها انسان را می گیرد.

در ذیل این آیه که خداوند متعال می فرماید : «و الّذینَ کَفَرُوا أَولیَائُهم الطّاغُوت یُخرِجونُهم من النّورِ إلی الظُّلُمات » سوره بقره/257 [و کسانی که کافر شدند، امامانشان طاغوتیان اند که خارج می شوند آنها از نور به سوی ظلمات و تاریکی ها].  یک روایت عجیبی است که ظاهرا عوان بن تغلب از امام صادق علیه السلام می پرسد : من بعضی از دشمنان شما را می بینم که خوبی هایی دارند و بعضی از دوستداران شما را می بینم که کار های زشت انجام می دهند – در روایات به انحاء مختلفی این مطلب توضیح داده شده مثلا گفته اند خداوند گِل این دو را با هم مخلوط کرده است و در آخرت از هم جدا می شوند  و همین است که در بهشت همه خوبی است و زشتی نیست و در جهنم هم همه زشتی است و حسناتی آنجا نیست - در روایتی، امام صادق (ع) در توضیح اینکه چرا پیروان امام جائر، دین ندارند و پیروان امام عادل، سرزنش نمی شوند، فرمودند: چون سیئات امام جائر، حسنات دوستدارانش را از بین می برد و حسنات امام عادل هم سیئات دوستدارانش را نابود می کند. و حضرت مثالی از قرآن زدند که خداوند می فرماید : «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات إلی النور» مؤمن کسی است که به خدا ایمان آورده است و ولایت حقه را قبول کرده است و خداوند او را از ظلمت خارج می کند و این یعنی مؤمن وارد ظلمت شده است و حال چون به خداوند ایمان آورده است خداوند او را به سوی وادی نور، از ظلمت خارج می کند. البته مؤمن لا ابالی نیست ولی دچار اشتباه می شود. این است که حضرت می فرمایند : وقتی امام (ع) حسنه خودش را در کفه ترازوی شما گذاشت همه سیئات و ظلمات محو می شوند و آن طرف، وقتی گناه یزید (لعنه الله) را در کفه طرفدارانش بگذارید، دیگر نماز و سایر اعمال به چه کار می آید![1]

شیاطین و ائمه جور، امواج ظلمات و سیئات خود را می فرستند و می خواهند همه ما را غرق کنند؛ «لأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ وَلأُغْوِیَنَّهُمْ» سوره حجر/39 [تا بدی ها را برایشان زینت دهم و گمراهشان کنم] و «ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ» سوره نور/40 [تاریکی ای بعضی شان روی بعضی دیگر] و «لأقْعُدَنّ لَهُمْ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ. ثُمّ لاَتِیَنّهُمْ مّن بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَیْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِمْ » سوره اعراف/16و17 [تا آن ها را از راه راست تو منحرف کنم . آنگاه از جلو و از پس و از راست و چپ بر آنها می تازم] و ... . در این جنگ باطنی، چه چیزی مانع نفوذ اینها می شود؟ لعن. انسان باید دشمنان خدا را لعن کند و خود قرآن کریم هم مکرراً آنها را لعن می کند. اگر مداومت بر این لعن ها نباشد امواج فتن بنی امیه، ما را هم با خودش غرق می کند. در روایاتی آمده است که اگر کسی دعای لعن را بخواند مانند کسی است که در رکاب رسول خدا (ص) در روز بدر، تیراندازی کرده ‏است. مگر آنها چه کار می کردند؟ آنها جلوی فتح قلعه های اسلام را می گرفتند؛ و اینجا هم همین طور است. البته گاهی اوقات، لعن انسان، فقط سنگر خودش را محفوظ نگه می دارد اما برخی آنقدر لعن شان قوی است که یک جبهه را عقب می زند و امواج ظلمانی آنها و شعله های جهنم را خاموش می کند.

[1] «قال عبدالله بن أبی یعفور : سألت أبا عبدالله الصادق علیه السلام : ماالعلة أن لا دین لهؤلاء وما عتب لهؤلاء؟ قال : لان سیئات الامام الجائر تغمز حسنات أولیائه وحسنات الامام العادل تغمز سیئات أولیائه».